Α. Γενικά

Ο νομός Ηλείας υπάγεται στην Περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας και έχει έκταση 2.618 τετρ. χλμ. περίπου και πληθυσμό 193.288 κατοίκους (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία / ΕΣΥΕ: στοιχεία απογραφής 2001). Καταλαμβάνει το ΒΔ τμήμα της Πελοποννήσου και συνορεύει ΒΑ με το Ν. Αχαΐας, Ανατ. και ΝΑ με το Ν. Αρκαδίας, Νότια με το Ν. Μεσσηνίας. Δυτικά βρέχεται από το Ιόνιο Πέλαγος.

Έχει πρωτεύουσα τον Πύργο με 34.902 κατοίκους, δεύτερη σε πληθυσμό πόλη είναι η Αμαλιάδα με 32.090 κατοίκους και ακολουθούν η Γαστούνη, η Κρέστενα και η Ζαχάρω (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία / ΕΣΥΕ: στοιχεία απογραφής 2001). Υπάρχουν επίσης σημαντικές κωμοπόλεις και χωριά, ενώ σε απόσταση 19 χλμ. ανατολικά του Πύργου, σε μία κοιλάδα ανάμεσα στον Κρόνιο λόφο, τον ποταμό Αλφειό και τον παραπόταμο του Κλαδέο απλώνεται, ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, η Αρχαία Ολυμπία, με εκτιμώμενο μέσο όρο επισκεπτών ημερησίως περί τα 975 άτομα, το 2008.

Ο νομός διοικητικά διαιρείται σε δύο επαρχίες: 1. Επαρχία Ηλείας και 2. Επαρχία Ολυμπίας.

Με βάση το Πρόγραμμα «Καποδίστριας» η Πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση στο νομό συγκροτήθηκε τελικώς σε 22 Δήμους.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης οι νέοι ΟΤΑ, τα δημοτικά διαμερίσματα και η στρεμματική έκταση τους είναι οι  εξής:

ΝΟΜΟΣ ΗΛΕΙΑΣ
ΟΤΑ	ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ (στρεμ.)	ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ
1. Αλιφείρας	96.678	6
2. Αμαλιάδας	251.945	20
3. Ανδραβίδας	40.728	3
4. Ανδρίτσαινας	131.247	10
5. Αρχαίας Ολυμπίας	178.944	23
6. Βαρθολομιού	60.696	5
7. Βουπρασίας	170.859	9
8. Βώλακος	70.790	4
9. Γαστούνης	59.325	7
10. Ζαχάρως	187.047	20
11. Ιαρδάνου	62.723	9
12. Κάστρου-Κυλλήνης	49.322	4
13. Λαμπείας	72.447	3
14. Λασιώνος	119.528	6
15. Λεχαινών	60.411	6
16. Πηνείας	148.572	16
17. Πύργου	170.866	19
18. Σκυλλούντος	194.409	16
19. Τραγανού	35.052	3
20. Φιγαλείας	89.175	6
21. Φολόης	174.202	9
22. Ωλένης	152.231	16
ΣΥΝΟΛΟ	2.577.197	220

Β. Φυσικό περιβάλλον και πληθυσμός

Η γεωμορφολογία του εδάφους προσδιορίζεται από πεδινές εκτάσεις που σχηματίζουν την πεδιάδα της Ηλείας, τη μεγαλύτερη της Πελοποννήσου, ενώ ορεινή είναι μόνον η επαρχία Ολυμπίας. Μεγαλύτεροι ορεινοί όγκοι είναι στα όρια με την Αρκαδία οι πλευρές του Ερύμανθου, με υψηλότερη κορυφή στην Ηλεία τη Λάμπεια (1.797 μ.) και το Σκιαδοβούνι. Νοτιότερα βρίσκεται η Φολόη, ο Λαπίθας και η Μίνθη.

Συγκεκριμένα σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, επί της συνολικής έκτασης του νομού 1.517 χιλ. στρέμ. είναι πεδινά, 555,0 χιλ. στρέμ. είναι ημιορεινά και 546,0 χιλ στρέμ. ορεινά ανάγλυφα.

Το υδρογραφικό σύστημα του νομού βασίζεται κυρίως στους ποταμούς Αλφειό και Πηνειό (το φράγμα του Αλφειού είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωμάτινα φράγματα της Ευρώπης), οι οποίοι είναι οι μεγαλύτεροι της Πελοποννήσου και έχουν αξιοποιηθεί κυρίως στην άρδευση γεωργικών εκτάσεων. Επίσης υπάρχουν η λίμνη Καϊάφα και η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, ενώ μέχρι τη δεκαετία του '60 υπήρχαν και οι λίμνες της Αγουλινίτσας και της Μουριάς, που αποξηράνθηκαν για καλλιέργειες.

Πλήθος είναι οι ιαματικές πηγές με σημαντικότερες της Κυλλήνης, του Καϊάφα, της Φρασινιάς, της Ξυλοκέρας, του Πουρναριού κ.ά.

Οι θαυμάσιες φυσικές ακτές εμφανίζουν κολπώσεις, με σημαντικότερη και ωραιότερη την παραλία του Καϊάφα και βορειότερα το Αρκούδι, τη Γλύφα, τη Μπούκα και τη Μανολάδα. Συνολικά τα παράλια ανέρχονται σε 150 χλμ..

Γενικά το φυσικό περιβάλλον του νομού χαρακτηρίζεται από πλούσια ποικιλία πανίδας και χλωρίδας, πευκοδάση και κυπαρίσσια στα ημιορεινά και πεδινά, ενώ γραφικά χωριουδάκια διαγράφονται σε όλο το νομό.

Το κλίμα είναι μεσογειακό  και  θερμό,  με  σχετικά υψηλά ποσοστά βροχοπτώσεων και διακυμάνσεις της θερμοκρασίας.